Havasın başlangıcı



İslamiyette havassın başlangıcıysa; Ben ilmin şehri, Ali ise kapısıdır. İlim isteyen O’na gitsin ( انا مدينة العلم و على بابها ومن يطلب العلم فليأت علياً ) övgüsüne nail olan Hz. Ali’ye (KAV) dayanır. Birçok havas ehlinin silsilesi Hz. Ali’ye dayandığı gibi, esmanın sırları, esma-yı garaib ve ism-i azam ve benzeri gaybi bilgilere ilk O’nun Celcelutiye adlı kasidesinde rastlanır.

Yine İslam dünyasında vefklerin tanzimi bu eserde geçmektedir. Misalen aşağıdaki beytde üçlü vefkin tanzimi anlatılmaktadır:

Bi-sırrı beduhin echazatin batadın zehecin

Bi-vahin el-vaha bi’l-fethi ve’n-nasrı esra’at



بسرّ بدوح ٍ اجهزط ٍ بطد ٍ ز هج ٍ

بِواح الواحاً بالفتح والنصر اسرعت



Zerdüştlük'te Havass



Ahlaki değerlere istinaden Ehrimensel güçleri pekiştirme ve geliştirme yolunda ilerlemek ve arınmak. Bu vasıtalarla ervah-ı nigu’nun yanında yer almak, kötülüğün hezimeti ve iyiliğin galebesi için çalışmak ve bu hedeflere erişilmesi için yapılan içsel ayin, tören ve dualar şeklinde Zerduştlukta ortaya konulmuştur. Bunlarla birlikte doğal şifacılık, tedavi, teshir vebenzeri gaybi (okült) ameliyeler de Zerduştluğun din adamları olan mag’lar tarafından uygulanmış ve batıni bir hüviyet kazanmıştır.

Maglar okült çalışmalarda büyük bir başarı kazanmışlar, etraflarındaki kültürleri dahi etkilemişlerdir. Batı’da sihir anl***** kullanılan magie, magic kelimeleri de Latinceye maglardan esinlenerek geçen magus kelimesinin müştakıdır.

Maglar, nücum, ahkam-ı nücum ve diğer tabiat üstü kuvvet isnad olunan tılsımat gibi fenlerle yetiştirilirdi. İradesine kuva-yı ulviyeyi münkad etmek, onları celbeyleyerek muavenetleriyle bir takım zuhurat husule getirmek; şirinlik yapmak, cezb ve teshir etmek, şifa-yi acil vermek gibi vb. bir takım öğretilere sahibdiler.



Yahudilik'te Havass



Kabala ve kabalastik düşünce çerçevesinde ezoterik şekilde gelişen erdeme ulaşma ve okült bilgilerin kullanımıyla doğa üstü güce sahip olma şeklinde tezahür etmiştir. Kabalanın esas konusu; Tanrı ve insan, dünya ve ahiret ilişkileri, insanın menşei ve rolü, içsel aydınlanma, ruhi tekamüldür.



Hıristiyanlık'ta Havass



İncil ve ruhbaniyet çevresinde gelişen, Hz. İsanın uluhiyeti ve onun sevgisine dayalı hikemi düşünce (teosofi) kilise ve manastırlarda dünyadan soyutlanma, itikaf, Tanrı ve insan, insanı dünya ve ahiretteki hayatı ve İsa mesihle bağıntıları, İncil ayetlerini gaybi (okült) manaları ve bunlara dayalı şifacılık, ruhsal arındırma, şeytan çıkarma, ruhun kurtuluşu gibi şekillerde Ortodoks biçimlere dayalı olarak tezahür etmiştir.

Daha sonraları daha çok İslam tasavvufu ve kabalaya dayalı Gül haç cemiyeti, Teosofik ve Altın şafak cemiyeti gibi ezoterik düşünceye sahip heteredoks cemiyetler ortaya çıkmıştır.



Budizm'de Havass



Budizm, meditasyon, dinsel törenler ve zikirle yüksek sevinç ve huzura (nirvana) ve erdeme ulaşmayı hedefler. Dünyevi yaşamdan soyutlanmış, insan vücuduna ve faaliyetlerine değer vermeyen zahidane bir yaşam ve ruhsal şifacılık şeklinde ortaya çıkar