Hemen her hayvanın kendi cinsine has bir zekası vardır. Yaşama şartları, yaşadığı ortam, onun zekasının hazırlayıcı unsurlarıdır.

Bir kırlangıcın yuvasını veya bir örümceğin yuvasını yapısındaki titizlik,ustalık, yukarıda söylediğimiz şey için açık bir delil değil midir?.. Bir başka kuşun havadaki manevrası, bir şahinin hücum taktiği, arıların çiçeklerin özünü toplayışı da, aynı konuda ileri sürülebilecek deliller arasındadır.

Her hayvan besi maddesini temin, hayatını devam ettirmek, varlığını korumak için başka usullerden medet umar, faydalanır. Bu usulleri buluşu ve gerçekleştirmesi, o hayvan cinsinin,zekasını ortaya koyuşudur.

Kuşlar,fırtınasız, durgun bir havada yüzlerce mil uçabilirler. Geyikler, kendilerini ısrarla takip eden avcılardan korunmak için sık fundalıklı, ağaçlık yerleri hayat ortamı seçerler.


hayvanların zekasını, kendi zekamızı ölçü tutarak kıyaslamaya kalkışmamızdır.Şunu unutmayalım ki, balıklar bizden daha iyi yüzerler. Atlar bizden hızlı koşarlar. Aslan daha kuvvetli,zürafa daha uzun, hayvanların çoğu da bizden daha yumuşak huylu,sakin ve zararsızdır.

Bu bakımdan,hangi hayvanın daha zeki olduğunu tayin etmeğe kalkışırken, açık davranmalıyız. Onun zekasını, kendi hayatının çerçevesinde,yaşama şartlarına uygun olarak ele almalıyız.

Bilmeliyiz ki, onun için bahis konusu olan zeka,bizim zekamızdan çok ayrı ölçülerle belirtilebilir.

Kendi standartlarımıza en yakın olarak "zeki" diye belirttiğimiz hayvan, maymunlardır. Bilhassa şempanzeler,bu cinsin içinde en akıllı olan hayvandır. Ancak,burada işlediğimiz hata, onları nispeten kendimize yakın gördüğümüzdendir. Bir bakıma taklit meselesi işin içine karışmıştır.

Şempanze,insanlara yakınlık gösteren,belki de kendi his dünyasınca bir hayranlık duyan bir hayvandır. Öğretilirse , hatta buna lüzum kalmaksızın yakından ve bir zaman müşahede ile tıpkı bizler gibi elbise giymesini öğrenir.

Bisiklete biner,çatal kaşıkla yemek yer.Kadınlar gibi makyaj yapmaya,süslenmeye kalkışır.

Hatta garip homurtularla,kendisine söylenilenleri cevaplandırmaya teşebbüs eder.

Kendisine birkaç tane muz birden uzatıldığında,en iyisini seçer. Bu arada sayı saymasını bile öğrenen şempanzeler mevcuttur. Bütün bu davranışlarındaki ana sebep,sadece taklit hissi veya müşahede sonucu varılan bilgi olabilir. Kesin bir şey söylemek, yanlış sonuca varmamızı intaç edebilir.

Eninde sonunda söyleyebileceğimiz şudur ki:Kendi ölçülerimizi esas tutarsak, en zeki hayvan şempanzedir...