Türklerin Anadoluya Gelişi Nasıl Oldu?
 

Türklerin anadoluya gelişi sanki bir anda Alpaslan ın 1071 malazgirt zaferiyle başlamış gibi düşünülür.Üstelik Sanki bu tarihten sonra anadoluda yaşayan halklar ortadan kaybolmuş nerdeyse bütün anadolu türkleşmiş gibi kabul edilir.

Ama gerçek hiçde öyle değildir.Bu yazımda Türklerin andoluya yayılma sürecini incelemeye çalışacağım.Türk kavimleri 924 yılında Orta asya Orhun bölgesinde Moğolların kıtay kaviminin baskısı sonucu topraklarını terk etmeye orlanmışlar. Sonradan anadolu topraklarına gelecek olan oğuz boyu iki ana kola bölünmüş bu kopuş sonrası Birinci müslüman kol islam ülkelerine dağılırken diğer kol balkanlara orta ve doğu avrupaya yayılmış.Bunun izlerini dna testleri sonucu avrupanın bazı ülkelerinde bugünde görmekteyiz.

Hazar bölgesine gelen Müslüman oğuzlar Gaznelileri de yenerek bölgede müslüman bir devlet kurdular.Büyük selçuklu devleti altında bir araya gelen oğuz boyları dışında da, şimdilerde kürdistan bölgesi olarak geçen bölgede, farklı gruplar altında yaşama şanslarını denediler.Ancak çoğu başaramayıp selçuklu himayesi altına geri döndü.Bu arada Moğol baskısı yüzünen Türk kavimlerinin akınları devam ediyordu.Selçuklu devleti 1048 de yaşam alanı bulmak için gelen kavimleri anadoluya yönlendirmeye başladı.Aslında anadolu toprakları dışında ırak ve suriyenin kuzeyine de yönelmelerine karşın bölgedeki kürt kavimleri ile çatışmalar ve doğa şartları onların burada barınmalarına pek imkan vermedi.

Türkler anadoluya geldiğinde burada suryaniler,araplar,ermeniler ve rumlar vardı.Ancak hepsi bizans imparatorluğunun şemsiyesi altında yaşıyorlardı.Bizans imparatorluğunun 1054 de ortadoks hırisyanlığa geçmesinden sonra ermeni ve süryaniler üzerinde ortadoks olmaları konusunda baskıları yoğunlaştı.Buna direnen Ermeni ve süryani grupları Türklerin anadoluya gelişinde bizanslara karşı savaştı.Bu arada diğer koldan balkanlara gelmiş olan oğuz,kıpçak ve peçenek boyları hıristiyan olmuştu.Bizanslılar müslüman türk kavimlarine karşı direnmeleri için bu hıristiyan olmuş türk kavimlerini anadolunun bazı bölgelerine yerleştirdi.Günümüzde hala bizanslıların anadoluya taşıdığı hıristiyan türk toplulukları vardır.

Aslında Türklerin anadoluya ilk gelişi 4. yüzyıla kadar dayanır.Bu tarihte batı hunları trakya üzerinden, doğu kolu ise kafkaslardan anadolya saldırmıştı.Kafkalar üzerinden kudüse kadar ilerleyen hunlar fazla tutunamayarak kafkaslara geri dönmek zorunda kaldı.Daha sonra idil ve don bölgesinde kurulmuş olan sabar Türk devleti 6. yüzyılda Ankara ya kadar ilerlemişlerdi.

Selçukluların Türkmen boylarını anadooluya göndermeyi sürdürmeleri, bizans imparatorluğunun baskısının artamasına neden oldu.Bunun üzerine Selçuklu komutanlarından ibrahim Yinal bizans kuvvetlerini 1048 de pasin civarında yendi.1071 den önce anadolunun kapılarının aralanması bu savaş sonucu olmuştur.Bu sayede Türkler Trabzona kadar ilerleyebilmiştir.Daha sonra 1059 da Malatya ve sivas alındı.1070 e gelindiğinde aslında Türkler Istanbul a kadar yayılmışlardı.Ancak düzenli orduları olmadığı için yerlişik düzene geçemediklerinden en ufak bir bizans saldırısında geri çekilmek zorunda kalıyorlardı.Selçuklular ilerledikçe türk boylarını anadoluya yerleştiriyordu ama güvenliklerini sağlayamıyordu.

1071 Alpaslan ın malazgirt zaferi, anadolunun kapılarını Türklere tamamen açmış bundan sonra Türkler akın akın bu topraklara gelmişlerdir.Daha sonra Alpaslan ın ölmesinin ardından Selçuklu sultanı kutalmış ın oğullarından Süleyman şah Anadoluda dağılmış olan Türkmen gruplarını toplayarak Anadolu Selçuklu devletini kurdu.Bu Büyük selçuklu devletinden tamamen farklı ,ona düşman bir devletti.Hatta Alpaslan oğlu melik şah bu devleti ortadan kaldırmak için Bizansla anlaşma bile yapmıştı

Bundan sonrada Türkmenlerin anadoluya gelişi devam etmiştir.Özellikle 13. yüzyılda moğolların Türkistana saldırması sonucu ciddi bir türkmen grubu anadoluya gelmiştir.Bu süreç Safevi devletinin kurulmasıyla son bulmuştur.

Anadoluya yerleşen Türkmen boyları ile burada yaşayan rum , ermeni ve suryeniler ile bir kaynaşma olmamıştır.Bu daha sonra kurulan osmanlıda azda olsa mümkün olabilmiştir. Anadolu ya gelen türkmen boylarının çoğunu oğuzlar oluşturur.Ama bunun dışında peçenekler,akhunlar, kıpçaklar ve bulgarlarda gelmiştir.

Görüldüğü gibi Anadoluya Türklerin gelişi 6-7 yüzyıllık bir süreçte gerçekleşmiş.Bu zaman süresincede Burada yaşayan halklar büyük oranda kimliklerini orumuşlardır.Ama Osmanlı ile birlikte kaynaşma başlamış ve cumhuriyet sonrası hızlanmıştır.


kaynaklar :
• Osman Turan, Selçuklular Zamanında Türkiye Tarihi, Istanbul 1984

• H Claude Cahen, Osmanlılardan Önce Anadolu, çev. Erol Üyepazarcı, Istanbul 2000

• B Claude Cahen, ‘Türklerin Anadolu’ya Ilk Girişi’, çev. B. Yediyıldız-Y. Yücel, Belleten, Sayı 201 (Ankara 1988), s. 1375- 1431

• M Gülay Öğün, ‘Türk Fethi Öncesi Bizans’ın Doğu Anadolu Siyaseti’, Yüzüncü Yıl Ün. Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 2 (Van 1991),