|
24.09.16 | #1 |
Tecâhül - i ârif ( bilmezlikten gelme )
Tecâhül - i ârif ( bilmezlikten gelme )Bir anlam inceliği yaratmak ya da nükte yapmak için, şairin, çok iyi bildiği bir şeyi bilmiyor görünerek söz söylemesine tecâhül -i ârif denir. ÖRNEKLER * "Yılın ilk karı yağdı İyice kısaldı günler Ölülerimiz üşür mü ki?" Son dizede şair ölülerin üşümediklerini bildikleri halde,sorudan yaralanarak bu durumu bilmezlikten geliyor. * "Sözü yazdımdı da kalmış öbür entaride Va'diniz bûse mi vuslat mı unuttum ne idi" VAAD : herhangi bir konuda söz vermek , BUSE : öpücük , VUSLAT : kavuşma Şair, sevgilisinin kendisine buse mi vuslat sözü mü verdiğini unuttu- ğunu belirterek bildiği bir gerçeği bilmezlikten geliyor. * "Ey şûh Nedimâ ile bir seyrin işittik Tenhaca varıp Göksu'ya işret var içinde" ŞÛH : çılgın , TENHACA : gizlice , İŞRET : yeme içme Bu beyitte,sevgili ile Göksu'ya gezmeye giden de Nedim,bunu başka- sından işitmiş gibi bibi söyleyen de Nedim'dir. * "Âb-ı gûndur günbed-i devvâr rengi bilmezem Yâ muhît olmuş gözümden günbed-i devvâre su" ( Bilmiyorum, dönen kubbe "gökyüzü" kendiliğinden mi su rengindedir; yoksa göz yaşlarım mı gökyüzünü kaplamıştır. ) Fuzuli bu beytinde, gökyüzünün niçin su renginde olduğunu bilmedi- ğini söyleyerek, döktüğü göz yaşlarının gökleri kaplaması nedeniyle böyle olabileceği ihtimalini ileri sürüyor. Doğal olarak şairin gökyüzünün niçin su renginde olduğunu bilmemesi imkânsız; fakat böylece ne kadar çok ağlamış, çok gözyaşı dökmüş olduğunu nükteli bir tarzda belirtmiş oluyor. Bu beyitte tecâhül-i ârif ile mübalağa da vardır. Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz 1- "Göz gördü gönül sevdi seni ey yüzü mâhım Kurbanın olam var mı benim bunda günahım" 2- "Dün gece yoktu ki / Bu dağ buraya nasıl gelmiş? " 3- "Çördükler,cevizler, iğdeler Gidin bakın gölgeleri orda mı? " 4- "Şakaklarıma kar mı yağdı ne var Benim Allah'ım bu çizgili yüz? " 5-Sular mı yandı neden tunca benziyor mermer? " 6- "Arzu dolu,yaşamak dolu Bu eller miydi resimleri tutarken uyuyan? " 7- "Su insanı boğar, ateş yakarmış Her doğan günün bir dert olduğunu İnsan bu yaşa gelince anlarmış." |
|
|
|