Fyador Pavloviç Karamazov, seferlerin kurtuluşundan kısa bir zaman sonra, küçük bir Rus kasabasındaki bir toprak sahibidir. İyi bir centilmen ve oldukça varlıklı olmasına rağmen, toplumda saygı duyulacak biri değildir. Düzensiz hayatı, açıktan açığa cinsel içgüdülerinin peşinden gitmesiyle ve komikçesine aptallıklarıyla skandal yaratır. İki defa dul kalmıştır. Birinci karısı şimdi yirmi yedi yaşında olan bir oğul bıraktıktan sonra kendisini terk etmiş, ıkınıcı karısı halen yirmi dört yaşında olan İvan ve yirmi yaşında olan Alexey (Aloşa) adında iki erkek çocuğu doğurduktan sonra adamın zulmüne dayanamayarak ölmüştür. Adamın ihmal ettiği çocuklar, hizmetçiler ve akrabalar tarafından yetiştirilmiştir. Üstelik Karamazov’un köyün aptal kızını da iğfal ettiği ve ondan Pavel Smerdyakov veya ’’Kokmuş’’ adında dördüncü bir oğlu olduğu da söylenir. Smerdyakov şimdi babasının uşağı ve aşçısıdır. Bu dört genç birbirlerinden tamamen farklıdırlar. Dimitri eski bir subaydır; babası gibi sefil yaşamaya alışmıştır. Babası ne kadar cimri ve tamahkâr bir insan ise o tam tersi o kadar müsrif ve bundan dolayı her zaman borç içindedir. Karamazov, oğlu, miras hakkından vazgeçtiği takdirde onun bütün borçlarını ödemeyi kabul eder. İkinci oğlu İvan, entelektüel biridir, Moskova’da oturur. Ortodoks Hıristiyanlıkla bütün bağlarını koparmış; fakat onun yerine koyacak ruhi bir kaynak bulamamıştır. Öte yandan Alşoya dindardır. Nazik, sevimli, Sağlıklı ve yakışıklı bir çocuktur. Bölgedeki manastıra devam etmektedir. Smerdyakov ise yetenekli bir uşak olmakla beraber bu durumdan şikâyetçidir. İhtiraslı, şeytansı, zaman zaman dalkavuk ve küstahtır. Sara hastalığına yakalanmıştır.

Alşayo, manastıra Papaz Zossima adında dinsel hitabeleriyle tanınan bir papazın etkisinde kalır. Dimitri ve babası arasındaki anlaşmazlık gittikçe arttığından, yaşlı Karamazov bir anlaşmaya varılması için bütün ailenin Zossima’ya danışmasını önerir. Aloşa bunun şaka olduğunu sanırsa da görüşmeyi hazırlar. Alyoşa endişelerinde haklı çıkar. Karamazov bir palyaço gibi hareket eder, oğulları ile kavga eder, papazlara sabırsızlık gösterir ve herkesi mahbup eder. Fakat Zossima yine alınmaz; çünkü o, misafirlerinin iyiliği ile ilgilidir. Karamazov ve İvan’a, kısa fakat derin anlamlı övgüler verir. Dimitri’ye bir şey söylemez; sadece, onaylarcasına başını eğer, daha sonra Dimitri’nin derin ıstıraplarla karşı karşıya kalacağını söyler. Aloşa’ya manastırdan ayrılmasını ve dünyaya girmesini emreder, çünkü insanlığın özellikle kardeşlerinin kendisine gereksinimi olacaktır.

Dimitri bu sırada karışık bir aşk macerası içindedir. Kısa bir zaman önce genç bir subay iken bir albayın güzel ve gururlu kızına, Katherina İvanova’ya tutulmuştur. Kızın babasının orduya ait bir parayı zimmetine geçirdiğini ve para yerine konmaz ise çok zor duruma düşeceğini öğrenir. Dimitri, Katherina kendisine teslim olduğu takdirde babasının aldığı parayı vereceğini söyler ve onun bu sözü, o zamana kadar Dimitri’ye yüz vermeyen

kızı daha da kızdırır. Fakat Katya, babasına olan sevgi ve bağlılığından ötürü bu fedakârlığı yapmaya razı olur. Fakat o zaman Dimitri’nin daha şerefli yönü harekete geçer ve albayın gereksinimi olan dört bin rubleyi hediye olarak verir. Kendisine açıktan açığa ıstırap verecek dramatik durumlardan hoşlanan Katherina şimdi Dimitri’ye bağlanmak mecburiyetini hisseder, Dimitri’nin kendisini gerçekten sevdiğine inanır. İki genç böylece nişanlanırlar.

Dimitri kararsız, ne yaptığını bilmeyen biridir. Dimitri, henüz Katherina ile nişanlanmıştır ki Samsonov adında yaşlı bir tüccarın yanındaki Gruşenka adındaki genç bir kıza tutulur. Katherina Moskova’daki kardeşine gönderilmek üzere Dimitri’ye üç bin ruble verildiği zaman Dimitri bu parayı kendisine alır ve büyük bir kısmını üç gün içinde Gruşenka ile harcar, şimdi hemen hemen beş parasız kalmıştır. Katherina’dan ayrılmaz; çünkü kıza borcu vardır. Gruşenka da beş parası olmayan biri ile evlenmek istemeyecektir. Durumu daha da kötüleştiren bir husus yaşlı Karamazov’un Gruşenka ile ilgilenmesidir. Karamazov, Dimitrinin, malikânesi üzerinde kendi hakkı olduğuna inandığı para ile kızı, Samsanov’dan satın almak peşindedir. Bu arada İvan ve Katherina ciddi olarak birbirlerine bağlanırlar. Dimitri bundan memnundur, böylece serbest kalacaktır; fakat Kartherina Dimitriyi ıslah etmek için kendi hayatını feda etmeye ve onun hayatına başka bir sevgili sokmamaya kararlıdır.

Bu zamana kadar bir başka köşede duran Smerdyakov, İvan’a şok edici bir öneri getirir; fakat sorunu öylesine kaygan bir biçimde anlatır ki Dimitri önerinin niteliğini anlayamaz. Smerdyakov, Dimitri’nin babasını kolayca öldürebilecek kadar kendisine hakim olamadığını söyler. Bundan korkan yaşlı Karamazov da geceleri kendisini kilit altında tutar. Kapıyı, ancak Smerdyakov’un bildiği gizli bir biçimde vurulduğu zaman açacaktır. Fakat Smerdyakov bu işareti Dimitriye söylemiştir. Artık Dimitri istediği zaman eve girebilecek durumdadır. Artık Dimitri istediği zaman eve girebilecek durumdadır. Gerektiği taktirde Smerdyakov sara nöbetine tutulmuş gibi hareket edebilir ve İvan da kasabadan çıkabilir. Eğer, Karamazov, Gruşenka ile evlenirse çocuklarına hiçbir şey kalmayacak; ama kısa bir zaman içinde ölürse malikâne onların olacaktır. İvan tiksinti ve dehşet içinde odadan ayrılır ve böyle bir olaya adının karışmaması için Moskova’ya gider. Fakat bunu yapmakla, Smerdyakov’un bahsettiği trajedinin yolunu açmış olur; şimdi bundan birtakım sonuçlar çıkardığı için Smerdyakov’u kimse suçlamayacaktır. Besbelli ki Karamazov öldüğü zaman malikânenin üçte biri İvan’a gidecek ve Dimitri Sibirya’ya gönderildiği takdirde, İvan, miras’ın yarısına konacak ve Katherina ile de evlenecektir.



Kitaptan alıntılar :


"budalalık düzdür ve kurnazlıktan yoksundur; zeka, hileye ve sinsiliğe başvurur; akılda namussuzluk, aptallıkta ise doğruluk ve namus vardır. bu yüzden beni umutsuzluğa vardıran durumu ne kadar budalaca ortaya serersem o kadar karlı olurum."


ivan fyodoroviç*